–
AALTEN – Een wisseling van de wacht of beter gezegd een verschuiving van de taken, maakte dat deze week museumdirecteur Gerda Brethouwer (67) van het Nationaal Onderduikmuseum in Aalten is geridderd. Ze ontving deze koninklijke onderscheiding van burgemeester Anton Stapelkamp in het gemeentehuis waar een receptie gaande was ter ere van Brethouwers tomeloze inzet voor het museum. Ze droeg onder meer bij aan de Duits-Nederlandse samenwerking dat tot in het museum te zien en te merken is. Én ze is voornemens in haar nieuwe functie het museum tot één kenniscentrum te laten worden door onder meer lokale verhalen, verhalen uit de grensstreek van een bredere context van de wereld te voorzien.
Sinds haar aanstelling heeft ze de Aaltense musea laten groeien tot een nationaal museum genaamd: het Nationaal Onderduikmuseum. Met haar museale kennis en haar achtergrond in kunstgeschiedenis heeft ze het museum op de kaart van Nederlandse musea gezet. “Gerda Brethouwer is een bijzondere vrouw die anderen hoort, verstaat en laat genieten. Zij is in staat om via verhalen markante mensen neer te zetten. Met een scherpe observatie en grote mate van sensitiviteit, nam zij waar wat anderen over het hoofd zien”, zei burgemeester Stapelkamp tijdens de uitreiking. “De vergeten oorlog in de Achterhoek en het onderduiken heeft ze voor iedereen zichtbaar, voelbaar en vindbaar gemaakt. Gerda heeft daarbij een duidelijke missie voor ogen: ‘Het was direct duidelijk dat het verhaal van de onderduik in Aalten meer (landelijke) aandacht verdient.”
Tijdens de 4 mei-herdenking van dit jaar kreeg het Nationaal Onderduikmuseum met Gerda Brethouwer een sleutelrol in de NOS-uitzending van de Nationale Dodenherdenking. Er werd rechtstreeks geschakeld tussen de Dam in Amsterdam met Aalten waarbij Gerda Brethouwer werd geïnterviewd. Na deze herdenkingsuitzending zond de NOS een documentaire uit over het Drama van Rademakersbroek, dit naar aanleiding van de tentoonstelling die in het museum te zien was over deze weinig bekende gebeurtenis in de Tweede Wereldoorlog. Ook wist ze aandacht te generen voor de rol van vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Mede door haar inzet is de Winterswijkse Riek Kuipers-Rietberg een bekende verzetsheld geworden.
Haar werk over het beter begrijpbaar maken van de Tweede Wereldoorlog voor de generaties die de oorlog niet hebben meegemaakt, is ze regionaal trekker geweest van het provinciale programma 75 jaar de vrijheid vieren. Ze coördineerde samen met Esther Ruessink van het stadsmuseum in Doetinchem alle activiteiten die in de Achterhoek op stapel stonden en breidde die zelfs uit met haar adviezen. Zij zal in 2025 opnieuw vorm gaan geven aan 80 jaar vrijheid vieren in de provincie Gelderland.
Gerda Brethouwer is een bijzondere vrouw die anderen hoort, verstaat en laat genieten. Zij is in staat om via verhalen markante mensen neer te zetten.
Vanaf 1 januari 2024 zal er een belangrijke wijziging in de leiding van het Nationaal Onderduikmuseum plaatsvinden. Gerda Brethouwer zal als huidige directeur de dagelijkse leiding van het museum overdragen aan Marijke Verschoor-Boele. Marijke Verschoor-Boele gaat als interim zakelijk leider het ingezette beleid van de achterliggende jaren van het Nationaal Onderduikmuseum voortzetten.
De persoonlijke, lokale verhalen in de collectie van het Nationaal Onderduikmuseum halen dichtbij wat (inmiddels, of voor velen) ver weg is. Deze verhalen worden voor het voetlicht gebracht. Verhalen die diep doordringen in het persoonlijk leven van mensen die wij niet hebben gekend, maar die ons desondanks raken. Die ons tonen wat een oorlog doet met mensen in mensonwaardige situaties, die uiteengedreven worden, bedreigd worden, vluchten, op drift raken. Die antwoord geven op vragen als: hoe was het om te vluchten? Tot wie kon je je wenden? Waren onderduikers altijd bang? Hoe kwamen ze de dagen door? Wat dreef mensen in verzet te gaan en voor de ander op te komen? Vragen die gaan over houvast in het leven, over waarden en vertrouwen, over verraad, veiligheid en vrijheid, vroeger en nu, hier en elders.
Gerda Brethouwer zal vanaf 1 januari 2024 zich richten op de vernieuwingsplannen van het Nationaal Onderduikmuseum. De vernieuwingsplannen liggen in concept al op de plank, maar hebben nog verdere uitwerkingen nodig, hiervoor gaat Gerda Brethouwer als Directeur Vernieuwing zich inzetten.
In het authentieke onderduikpand Markt 12 wordt vanuit het oogpunt van de toenmalige bewoners over onderduiken en onderduikhelpers verteld
In een interview dat Gerda Brethouwer kortgeleden gaf, heeft zij een heel duidelijk beeld voor ogen: ‘In het authentieke onderduikpand Markt 12 wordt vanuit het oogpunt van de toenmalige bewoners over onderduiken en onderduikhelpers verteld. Sinds de opening in 2004 is de inrichting van het onderduikpand niet vernieuwd. Die noodzaak is er nu wel en samen met de groeiende vraag (vooral vanuit het onderwijs) en scherpere focus, is er behoefte aan het herschikken en vernieuwen van alle onderdelen van het museum zodat deze in lijn komen met het centrale thema: de onderduik. Belangrijk onderdeel is ook de realisering van Onderduikmuseum Junior, opgezet vanuit het perspectief van kinderen en jongeren.’ – uit blog Wilmatakesabreak.
Onderduiken als rode draadDe invulling van de rode draad ‘onderduik’ zal in het gehele museumcomplex steeds concreter moeten worden. De huidige drie voormalig woonhuizen zullen worden omgevormd tot belevingspanden met burgerperspectief: Markt 12, het authentieke Onderduikpand, in Markt 14 wordt de schaal verruimd naar de samenleving en in Markt 16, de Dorpsboerderij, staat de beleving van de onderduikplekken centraal.
Onderduikmuseum JuniorDit moet een belevingsplek worden met (interactieve) multimedia en spelelementen voor kinderen van alle leeftijden. Hier wil men zich vooral richten op de leeftijdscategorie 10-14 jaar.
Vaste Context TentoonstellingHet blijkt nodig te zijn om meer context te bieden over het onderduiken en hoe het netwerk, lokaal, regionaal en landelijk werkte, met verbinding naar het buitenland. Dat wil het museum gaan doen via een vaste Context Tentoonstelling. In deze tentoonstelling komen diverse personen uit de drie belevingspanden terug. Hun verhalen worden in een groter verband geplaatst aan de hand van veelal persoonlijke verhalen die de vertakkingen van onderduiken en verzet door heel Nederland en over de grens verduidelijken.Deze verhalen worden gekoppeld aan kennis over de thema’s in relatie met onderduiken, verzet en vrijheid. Hierin wordt nadrukkelijk ook de link naar gebeurtenissen en ontwikkelingen in het heden gelegd.
Kenniscentrum OnderduikVoor de realisatie van een Kenniscentrum Onderduik, zal er een samenwerking gezocht worden met het Netwerk Oorlogsbronnen. Dit is een onderdeel van de nieuwe organisatie stichting WO2NET.
Geschreven door Eveline Zuurbier op 2023-11-24 17:14:06
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@1achterhoek.nl.