ARNHEM / ACHTERHOEK – “Yes”, dacht boerin Eline van Baalen uit Herwijnen toen haar agrarisch adviseur op een zaterdag net voor kerst belde. De vergunningen zijn rond. “Maar dat viel flink tegen.”
Aantal varkens omruilen voor bijvoorbeeld evenredig aantal koeien is niet meer mogelijk. – Foto: 1Achterhoek
Van Baalen wil stoppen met haar varkens en daarvoor in de plaats meer koeien gaan houden. Die overgang levert niet meer stikstofuitstoot op. “Dus dat zou geen probleem moeten zijn bij de gemeente, sterker nog: de termijnen zaten er al op.” Maar een uitspraak van de Raad van State heeft flink wat op de kop gezet. Niet alleen bij Van Baalen, maar ook bij honderden andere bedrijven. Het draait allemaal om het zogenoemde intern salderen. Daarbij wordt gerekend met stikstofruimte binnen een bedrijf. Dat mocht zonder vergunning, maar de Raad van State kwam daar eind december op terug.
En dat geldt ook voor alle ontwikkelingen die de afgelopen vijf jaar werden gerealiseerd. De provincie Gelderland zegt dat uit een eerste schatting blijkt dat het om zo’n 270 bedrijven gaat. Uit onderzoek van Omroep Gelderland blijkt dat bij 150 bedrijven de provincie weigerde om een vergunning te geven omdat het niet nodig was. Extra pijnlijk, omdat dat nu mogelijk ineens wel nodig is.
De impact is enorm: in een sessie zegt de provincie dat het om allerlei projecten gaat. “We moeten echt eerst alles in kaart gaan brengen, we hebben daar tijd voor nodig”, aldus een ambtenaar van de provincie. Woonwijken, parkeergarages, supermarkten en heel veel boeren maakten gebruik van intern salderen. “Ik heb er echt slecht van geslapen. Dan lig je te malen: hoe moet het met die klant, en met die klant?”, vertelt Fred van den Tempel. Hij adviseert boeren en helpt ze om bijvoorbeeld vergunningen te krijgen. Ook agrarisch adviseur Addy Ruitenbeek is bezorgd. “Dit is echt waanzin, we zijn de gevolgen nog in kaart aan het brengen, maar het brengt veel onzekerheid.”
'Kan om duizenden gevallen gaan'
Volgens Van den Tempel is de impact nog groter dan die 270 bedrijven van de provincie. “Veel zaken liggen bij gemeenten”, zegt hij. “Het kan zo maar om duizenden gevallen gaan.” In een memo schrijft de gemeente Ede dat ze nu in kaart aan het brengen is om hoeveel gevallen het gaat. “Het college beseft dat deze uitspraak opnieuw tot onzekerheid leidt”, staat in die memo. Die onzekerheid komt ook doordat het na de uitspraak moeilijker wordt om een vergunning te krijgen. “Het wordt bijna onmogelijk om straks een vergunning te krijgen”, zegt Van den Tempel zelfs. “Je moet aantonen dat de natuur de goede kant op gaat. Zolang dat niet het geval is, krijg je geen vergunning. Dat baart ons echt zorgen.” Bovendien scherpt de Raad van State aan met welke stikstofrechten geschoven mag worden.
Plots zonder vergunning
Dat kan dan betekenen dat een boer of een bedrijf al investeringen heeft gedaan, maar plots zonder vergunning zit. “Dan krijg je dus straks weer een situatie waarbij boeren, zonder dat het hun schuld is, illegaal zijn”, aldus Ruitenbeek. “Je kan dit de PAS 2.0 noemen. Alleen raakt dit nu veel meer bedrijven.” De Raad van State heeft bedrijven vijf jaar de tijd gegeven om uit te zoeken of er inderdaad een vergunning nodig is en, zo ja, die dan alsnog te regelen. Naast al die bedrijven raakt dit volgens de provincie ook tijdelijke vergunningen voor bijvoorbeeld evenementen of de woningbouw. Alleen als een project of bedrijf geen enkele impact heeft op een natuurgebied kan het nog makkelijk doorgaan.
Het kan volgens de provincie nog wel makkelijker worden, maar dan zijn er aantoonbare resultaten nodig: minder stikstofuitstoot en meer natuurherstel. Voor Van Baalen zit er nu niets anders op dan afwachten. “We dachten: we kunnen wat vieren met de kerst, maar dat zat er niet in. Je doet alles volgens de regels, maar eigenlijk word je weer in een onzekere positie gezet. Dat is gewoon heel frustrerend.”
Geschreven door Gerwin Peelen & Rik Bronkhorst Omroep Gelderland
Mail ons!
Heb jij een tip of opmerking? Mail naar de redactie: redactie@1achterhoek.nl.