Meer broedvogels, wilde bloemen en bijen na vier jaar natuurboerderij

LOCHEM - In 2018 ging natuurboer Arjen van Buuren met zijn vrouw Winny samen met Natuurmonumenten een avontuur aan op landgoed Velhorst in Lochem. Namelijk om op een voormalig regulier agrarisch bedrijf de landbouwtransitie daadwerkelijk vorm te geven. Na vier jaar zijn er mooie resultaten geboekt: gezond voedsel, een gezondere bodem en aantoonbaar meer biodiversiteit op het landgoed.

Inmiddels zijn ze met hun biologische en gemend kringlooplandbouwbedrijf dan ook een voorbeeld voor velen. Momenteel wordt hard gewerkt aan toekomstbestendige bedrijfsgebouwen en ligt er een langjarige vorm van samenwerking. De ondertekening van dit pachtcontact op donderdag 22 december beschouwen we als een succesvolle mijlpaal.

Natuurboerin Winny van Buuren: “Wij pachten 85 hectare van Natuurmonumenten op landgoed Velhorst en verwaarden de gewassen in een korte keten tot streekproducten die lokaal rechtstreeks verkocht worden aan consumenten, winkels, restaurants en bakkers. Door dit verdienmodel krijgen we als boer een eerlijke prijs voor de producten. Door het lokaal verwaarden en verkopen van de biologische producten, dragen we bij aan het verkleinen van onze ecologische voetafdruk.”

Bloemen, wilde bijen en bodemleven

“Natuurmonumenten werkt op tal van plekken in heel het land samen met agrariërs. Onder het motto ‘op weg naar een buitengebied dat bulkt van bloemen, wilde bijen en bodemleven’ geven boer en boswachter samen vorm aan de landbouwtransitie. De natuurboerderij op landgoed Velhorst is daar een mooi voorbeeld van. Hier is de natuur-inclusieve landbouw onderdeel van het gehele ecosysteem op het landgoed. En als je de natuur zijn gang laat gaan, ontstaan er hele mooie dingen,” aan het woord is boswachter Harm Peter de Vries van Natuurmonumenten.

Gewassen op de Natuurboerderij worden natuur-inclusief geteeld in stroken- en mengteelt, afgescheiden door houtwallen en met 6 meter brede akkerranden met bloemen, kruiden en granen. Kunst- en bestrijdingsmiddelen worden niet gebruikt. Door deze aanpak is in 4 jaar tijd het bodemleven verbeterd en de vogel- en insectenstand toegenomen. Te weten: wilde bijen.

Op verzoek van Natuurmonumenten heeft EIS Kenniscentrum Insecten gedurende vijf dagen in 2019 een nulmeting uitgevoerd van de wilde bijenfauna op onder andere de akkers. In totaal zijn daar 48 bijensoorten gevonden waaronder maar liefst vier soorten van de rode lijst: bremzandbij, geelstaartklaverzandbij, tweekleurige koekoekshommel en roodsprietwespbij. Dit onderzoek wordt in 2024 herhaald.

Broedvogels

In 2021 heeft er langs de akkers een grauwe klauwier met succes jongen grootgebracht. Duidelijk een soort die baat heeft bij de nieuwe vorm van grondgebruik, omdat hier veel insecten op afkomen. Ook in 2022 was er een paartje aanwezig maar het is niet duidelijk of deze met succes gebroed heeft. Daarnaast hebben bijvoorbeeld ook bosrietzanger, grasmus, spotvogel en geelgors gebroed.

Akkervogels winter

De laatste drie jaar zijn de akkervogels in de winter geteld door de Vogelwerkgroep Noord- West Achterhoek. Het laten staan van een deel van de gewassen heeft een grote positieve uitwerking op vooral vinkachtigen. Zo zijn er gedurende de winter grote aantallen vinken, kepen, groenlingen te vinden op het achtergelaten graan en zonnebloemen. Maar ook putters, kneu en goudvinken scharrelen hier hun winterkostje bij elkaar.

Bodemleven

Een belangrijk aspect van bodemkwaliteit heeft te maken met de organische stofbalans van de bodem en de processen (chemisch, biologisch, fysisch) die daarbij horen. Organische stof is dus voedsel voor het bodemleven. Hoe meer en gevarieerder het aanbod, hoe diverser en rijker het bodemleven. Op landgoed Velhorst worden hoofdzakelijk granen geteeld. Het stro wordt verhakseld tijdens de oogst, een gedeelte wordt verkocht aan collega veehouders waarna het terugkomt als vaste mest en een gedeelte voor eigen gebruik in de potstal.

Daarnaast levert Natuurmonumenten maaisel van natuurweides wat gecomposteerd wordt. Het diverse en rijke bodemleven is van groot belang voor het onderdrukken van ziekten en plagen. Bijvoorbeeld door competitie, het afscheiden van antibiotica of door natuurlijke vijanden zoals aaltjes en schimmels. Hierdoor neemt de bodemweerbaarheid toe. Kortom een gezond natuurlijk ecosysteem

Voorloper landbouwtransitie

Een gezond ecosysteem, een gezonde bodem, gezond voedsel en een gezond verdienmodel staan op landgoed Velhorst in evenwicht. Arjen en Winny laten zien dat deze manier van boeren toekomstbestendig is en zijn hiermee een belangrijke voorloper in de landbouwtransitie. Door het goed monitoren van alle bedrijfsresultaten en het delen van informatie is het bedrijf een belangrijke bron van kennis en inspiratie voor collega boeren in de Achterhoek.