ZIEUWENT - Basisschool St. Jozef in Zieuwent bestaat honderd jaar. In de klaslokalen en gangen is een tentoonstelling over de school die in 1921 gebouwd werd en sindsdien lang bestuurd werd door het katholieke kerkbestuur. Er zijn letterbakken, inktpotjes en schoolplaten van honderd jaar oud. Op de georganiseerde open dag op de school werden overgrootouders geïnterviewd die op dezelfde school les kregen als hun achterkleinkinderen.
Ouders die kinderen met de auto naar school brengen? Niet een eeuw geleden. Fiene Woltas ,‘hur sundagse name’, (Hulshof) en Marietje Bruntjes (Kolkman) vertellen dat ze kilometers liepen langs andere boerderijen zodat ze ‘met kunn’n lopen' met een oudere zus of broer of een moeder, die tied had om mee te lopen naar de ‘skole’. Over zandpaadjes, tegenwoordig de Kerkepaden, de Zwaogasdiek, vullen Antoon Bekkenboer (Bokkers) en Bennie Ellas (te Roller) het gesprek aan. “En als je jonge kinderen naar de bewaarschool bracht dan hoefde je ’s morgens niet naar de kerk”, herinneren de vier 80’plussers zich. Het was in die tijd gewoon eerst naar de kerk te gaan en vervolgens naar school. Het kerkbezoek werd bijgehouden en stond op het rapport. Bovenaan stonden Netheid en Vlijt op het rapport als belangrijkste vakken.
“Wat ze hebben geleerd, weet ik niet”, leidt interviewer Ben Donderwinkel met een grijns het gesprek, “maor dat ze een boel hebben af’eleerd, wet ik wal.”
Oh ja
De herinneringen zorgen voor veel ‘oh ja’s’ in het lokaal wat vroeger dienst deed als gymzaal als de verhalen aan de tafel met rood-pluche kleedjes, koffie met een ‘pillewegge’ verteld. Antoon Bokkers weet zich geen mooie lessen te herinneren, zegt hij spijtig. Leren ging hem moeilijker af. Hij moest wel eens strafregels schrijven. Dat deed hij bij een klasgenootje thuis. “Thuis zei je er natuurlijk niks over, anders kreeg je er nog straf bij.”
“Knik-kan (knikkeren) was in een bepaalde tied”, zegt Bennie te Roller. “Voetballen deej wi’j ook. Er was natuurlijk niks. We maakten een bal van papier; die ging nooit lek. En als de bal aan de meisjeskant belandde dan hoopte je dat de meester op het plein de bal weer terugschopte anders was je ‘m kwiet. Want je mocht de bal daar niet ophalen.”
Genieten van deze week
Directeur Jacques Janssen loopt glunderend rond in de gangen en geniet van de schoolherinneringen gedeeld worden bij het weerzien van oude klasgenoten die elkaar meer dan vijftig jaar niet hebben gezien. “En moet je nu eens kijken wat er gebeurt. Mensen praten met elkaar. Vijftigplussers komen binnen en je hoort ze wijzend zeggen: ‘wij moesten links en de jongens rechts’.” Tot ver in de jaren’60 bestond de St. Jozefschool uit een meisjes- en een jongensschool.
De ‘hoofdmeester’ geniet ook van de kinderen die nu op school zitten. Deze week zijn ze in Ot en Sien kleren naar school gekomen. Er was feest, gebakjes, ranja, overgrootouders die vertelden en op donderdag was het bezoek aan het Openluchtmuseum het mooiste schoolreisje ooit. “De kinderen waren onvermoeibaar. Onverzadigbaar, ze wilden nog niet uit Arnhem weg om naar huis te gaan. Een prachtige week hebben we erop zitten.”
Het schoolreisje van nu ziet er heel anders uit dan die van toen uit de tijd van Bennie, Antoon, Marietje en Fiene. “Wi’j gingen naar de Harreveldse Bulten. Niet iedereen had een fiets.” Marietje: “Een keer gingen we naar Aalten naar ’t Klooster en naar het zwembad. Dat hadden we van z’n leaven nog nooit gezeên. Wi’j mochten alleen kieken.”
Aan verhalen geen gebrek
Aan verhalen is zondag 3 juli op de open dag geen gebrek. De dag heeft een vleug reünie en een feest meegekregen. Oud-leerling Mark Lankveld loopt rond met een aantal werkboekjes van leerlingen uit de jaren ’70. Hij heeft ze gekregen van een oud-meester die ze nog bewaard had. Hij probeert ze terug te geven en hoopt vandaag zijn tijdgenoten daarvoor te treffen. Op de St. Jozefschool zitten nu honderd leerlingen op de school. In de jaren van de wederopbouw waren dat er 350 en zijn er zelfs noodlokalen bijgebouwd geweest. De huidige kinderen hebben in groepen de vier ouderen ook mogen bevragen. Toen Fiene Hulshof haar lei met de griffel uit haar tas haalde en vertelde hoe ze daar op werkten, zei een leerling spontaan: ‘dat is een ouderwetse Ipad, wat gaaf!’
Aan het lesmateriaal dat getoond wordt is honderd jaar een lange tijd. De ontwikkeling in het onderwijs is groot. “Het onderwijs is er altijd in meegegaan”, zegt Jacques Janssen. Meerdere leesmethoden zie je in de ingerichte lokalen. Van het leesplankje met aap, noot, mies tot de geschiedenis van de school op het digitale schoolbord.
Donaties van Zieuwentse mensen
Er zijn vandaag oudhollandse spelen, ijsjes, pannenkoeken, een biertje, hapjes en ambachtslieden op het schoolplein wat de gezelligheid extra ten goede kwam. “Deze week is mede mogelijk gemaakt door de Zieuwentse mensen en de Stichting Fratsen, de Feestcommissie en Zieuwents Belang. En mensen die wat kunnen organiseren”, zegt Stef Hoitink van de medezeggenschapsraad.
“Voor de expositie verzamelde de oudheidkundige vereniging Zöwent samen met de school geschiedenisplaten, schoolbankjes en klassenfoto’s. Er hangen kaarten van Zieuwent met boerderijen, zandwegen om de kampen, boerderij- en veldnamen waar de leerlingen van honderd jaar geleden vandaan kwamen en waar Zieuwentse leerlingen hun bijnaam meestal aan te danken hebben. Fiene Hulshof en Marietje Kolkman hekelden die vraag: ‘waor bu’j van’ over de afkomst van welke boerderij. Alsof ‘ze’ je anders niet wilden kennen?
Ein, Zwie, Drei, …Zehn. Ik heb nog goed onthouden
School in de oorlog
In de oorlog trokken de Duitsers in de school. Kinderen werden ingezet om erwten te plukken; voedsel is schaars geworden, net als in elke oorlog in de wereld. In de achtste klas kregen de kinderen Duits. Marietje weet dat als de dag van gisteren te herinneren. “Ein, Zwie, Drei, …Zehn. Ik heb nog goed onthouden”, zegt ze.
Naar school gaan is moeilijk in de oorlog. Fiene herinnert dat ze in de keuken van een boerderij les kreeg. “in de winter moesten we houtjes meenemen om les te kunnen krijgen.”
De ruimte in en rond de school
Bij de klassenfoto’s staan groepje oude klasgenoten lang stil. Er is dan ook veel veranderd. Wat niet veranderd is, is het gebouw, de enorme ruimte om de school en de twee grote bomen. Vijftiger Guus Hulshof: “Als ik in dit klaslokaal sta en naar buiten kijk….. wat ongelofelijk mooi blijft het hier. Dat groene, de grote bomen, dit gebouw met de ramen, de ruimte.” Telde vroeger een klas één groep van meer dan dertig kinderen, bestaat zo’n klas nu uit meerdere groepen. Jacques Jansen: “Met de ruimte die we hebben kunnen we aan één kant instructieles geven en aan de andere kant de kinderen werkruimte geven waar ze zelfstandig kunnen werken. Daarmee geef je kinderen verantwoordelijkheid en vrijheid om te leren. Onze slogan van de school is ook: Jozefschool, ruimte om te leren!”
Eindvraag interview
Blijft er op de open dag die ene laatste vraag nog over. “Wat dug ow? Vrogger of now” (Tenslotte: vroeger of nu naar school), vraagt Ben Donderwinkel. Marietje: “De lesstof zit er niet zo goed in als bij ons.” Bennie: “Kinderen gaan nu met plezier naar school.” Fiene: “Vroeger waren we veel creatiever. Er was geen speeltuin. Kinderen hebben hier een paradijs en al meer gezien dan wi’j veur de trouwdag.” Antoon: “Een school moet jezelf maken. Allemaal tevreden zijn met wat je krijgt aangeboden.”
